“นอนกรน” เกิดจากการสั่นของลิ้นไก่และเพดานอ่อนที่มากกว่าปกติขณะหลับ เนื่องจากมีการปิดกั้นเส้นทางการหายใจ ทำให้มีลมเข้าสู่หลอดลมและปอดไม่สะดวก ลมที่ถูกปิดกั้นจึงย้อนกลับไปทำให้ลิ้นไก่และเพดานอ่อนสั่นจนเกิดเป็นเสียงกรนขึ้น (อ่านบทความเรื่อง นอนกรนเกิดขึ้นได้อย่างไร เพิ่มเติมได้ที่นี่)

คนส่วนใหญ่มักคิดว่าปัญหาการนอนกรนเป็นเรื่องเล็กน้อย ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศ ทุกวัย แต่ในปัจจุบันวงการแพทย์ได้ให้การยอมรับว่าการนอนกรนเป็นสาเหตุที่ทาให้เกิดโรคสาคัญๆ หลายโรค อาทิเช่น โรคหลอดเลือดสมอง, ความดันโลหิตสูง, กล้ามเนื้อหัวใจตาย, อัมพฤกษ์และอัมพาต และที่ร้ายแรงที่สุดก็คือภาวะการเสียชีวิตจากการหยุดหายใจในขณะหลับ รวมไปถึงทำให้เกิดความรู้สึกอายและเสียบุคลิกภาพได้

นอนกรน แบ่งออกได้เป็น 2 แบบคือ

1. การนอนกรนแบบธรรมดา คือการนอนกรนเสียงดัง ถือเป็นภาวะที่ก่อความรำคาญต่อคู่สมรส ผู้คนที่นอนร่วมห้อง หรือห้องข้างเคียง ซึ่งมีผลต่อการดำเนินชีวิตคู่ หรือสร้างความอับอาย ทำให้ไม่กล้านอนร่วมห้องกับผู้อื่นได้
2. การนอนกรนแบบมีหยุดหายใจร่วมด้วย เกิดจากการที่มีทางเดินหายใจแคบมากในเวลาหลับ ผู้ป่วยกลุ่มนี้จะมีเสียงกรนที่ไม่สม่าเสมอ โดยที่เมื่อยังหลับไม่สนิทจะยังเป็นการกรนที่สม่าเสมอ แต่เมื่อหลับสนิทจะเกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจ และจะมีช่วงหยุดกรนไปชั่วระยะหนึ่ง ซึ่งเป็นช่วงที่เกิดการหยุดหายใจ จะมีลักษณะคล้ายการกลั้นหายใจ นอนกรนแบบนี้มีอันตราย ช่วงที่หยุดหายใจนี้จะทำให้เกิดอันตรายเนื่องจากระดับออกซิเจนในเลือดแดงจะลดต่ำลง ทำให้เกิดความผิดปกติในการทางานของอวัยวะต่างๆ เช่น หัวใจ ปอด และสมอง เป็นต้น ร่างกายจะมีกลไกตอบสนองต่อภาวะนี้ โดยสมองจะถูกกระตุ้นให้ตื่นขึ้น ทำให้การหลับของคนที่กรนนั้นถูกขัดขวาง ทำให้ตื่นขึ้นเพื่อหายใจใหม่ โดยมีอาการสะดุ้งตื่น หรืออาการเหมือนสาลักน้าลายตนเอง หรือหายใจอย่างแรงเหมือนขาดอากาศ เพื่อให้ร่างกายได้รับออกซิเจนอีก แต่หลังจากนั้นไม่นาน สมองจะเริ่มหลับอีก

ในบางครั้งผู้ที่นอนกรน ไม่สามารถรู้ว่ามีภาวะหยุดหายใจขณะหลับร่วมด้วยหรือไม่ อาจให้คนใกล้ชิดช่วยสังเกตอาการให้หรืออาจพิจารณาด้วยตนเองว่าเมื่อตื่นขึ้นมาแล้วรู้สึกว่านอนหลับไม่เต็มอิ่ม รู้สึกไม่สดชื่น ทั้งที่มีเวลานอนพียงพอหรือปวดศรีษะเป็นประจำในตอนเช้า เป็นต้น

• มีอาการนอนกรนดังมากเป็นประจำ จนเกิดความรำคาญต่อผู้ที่นอนร่วมด้วย
• รู้สึกนอนหลับไม่เต็มอิ่ม ตื่นบ่อย
• ตื่นนอนมามีอาการคอแห้ง
• ปวดศีรษะเป็นประจำตอนเช้า ไม่สดชื่น
• ง่วงนอนมากผิดปรกติระหว่างวัน
• หงุดหงิดง่าย อารมณ์ไม่ดี
• รู้สึกหายใจไม่สะดวกเวลานอน
• หายใจไม่สม่ำเสมอและมีเสียงกรนดังแต่หยุดเป็นช่วง ๆ ขณะนอนหลับ

ในเด็กก็อาจมี อาการนอนกรน คล้ายกับผู้ใหญ่ได้ หรืออาจนอนกระสับกระส่าย หายใจลำบาก คัดจมูกเป็นประจำต้องอ้าปากหายใจบ่อย ๆ อาจมีปัสสาวะรดที่นอนเป็นประจำหรือมีพฤติกรรมซุกซนก้าวร้าว ผลการเรียนแย่ลง เติบโตช้ากว่าวัย เป็นต้น

ถ้ามี อาการนอนกรน เป็นประจำ หรือสงสัยว่าอาจมี ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ควรมาพบแพทย์ด้านการนอนหลับ หรือแพทย์หู คอ จมูก พร้อมกับคู่สมรสหรือผู้ที่สังเกตเห็นอาการ เพื่อให้แพทย์ตรวจร่างกายเบื้องต้น อาจตรวจทางจมูกและลำคอด้วยการส่องกล้อง และโดยกรณีทั่วไปแพทย์มักจะให้ทำการทดสอบการนอนหลับ (sleep test) หรือเรียกว่า Polysomnography ร่วมด้วย โดยการทดสอบการนอนหลับนี้ สามารถตรวจในห้องโรงพยาบาลได้ หรือตรวจด้วยเครื่องตรวจแบบไร้สายและเคลื่อนที่ได้ (mobile test) โดยมีเจ้าหน้าที่ไปตรวจตามห้องพิเศษ หรือ ตรวจการนอนหลับที่บ้าน (Home Sleep Test) ก็ได้ ซึ่งทำให้ผู้ป่วยสะดวกสบาย และหลับได้เป็นธรรมชาติมากกว่า

แนวทางแก้การนอนกรนซึ่งมีหลายวิธีดังจะกล่าวถึงต่อไปนี้ ขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรง รวมถึง สาเหตุหรือปัจจัยที่พบซึ่งแพทย์จะให้คำอธิบายหลังจากตรวจยืนยันในข้างต้นแล้ว และพิจารณาทางเลือกที่เหมาะสมกับแต่ละราย

1. การดูแลตนเองเบื้องต้น เช่น ใช้เวลานอนพักผ่อนให้พอเพียง การเข้านอนและตื่นนอนอย่างตรงเวลาสม่ำเสมอ การงดเว้นเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ก่อนนอน การหลีกเลี่ยงการใช้ยานอนหลับ และยาที่มีฤทธิ์กดประสาท หรือคลายกล้ามเนื้อ งดเว้นดื่มชา กาแฟ และหยุดสูบบุหรี่ ในช่วงบ่าย ที่สำคัญในรายที่อ้วน หรือ น้ำหนักเกิน ต้องลดน้ำหนัก ควบคุมอาหาร และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เป็นต้น เหล่านี้จัดเป็น วิธีแก้การนอนกรน เบื้องต้นที่ทุกคนสามารถทำได้ทันที
2. การรักษาปัจจัยเสี่ยงหรือโรคร่วมที่อาจเป็นสาเหตุ เช่น โรคเยื่อบุจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ ไซนัสอักเสบ ต่อมทอลซิลอักเสบ เนื้องอกบริเวณทางเดินหายใจ โรคทางระบบประสาทและกล้ามเนื้อ หรืออื่น ๆ ซึ่งควรรับการรักษาโรคเหล่านี้ควบคู่กันไปด้วย
3. การรักษานอนกรนด้วยเครื่องมือที่เรียกว่า “ซีแพ็บ” (CPAP) เราจะกล่าวถึงรายละเอียดการรักษาด้วยเครื่องมือชนิดนี้ ในบทความถัดไป
4. การรักษาด้วยการใช้เครื่องมือในช่องปาก (oral appliances) หลักการคือ ใส่เครื่องมือลักษณะคล้ายฟันยางหรือเครื่องดัดฟัน เพื่อป้องกันลิ้นตกไปอุดกั้นทางเดินหายใจ วิธีนี้ได้ผลดีในรายที่มีอาการ นอนกรน ไม่รุนแรง ปัจจุบันมีหลายชนิด มีข้อดีข้อเสียหรือข้อจำกัดที่แตกต่างกันไป ท่านควรปรึกษาแพทย์ด้านนี้ก่อน
5. รักษานอนกรนด้วยการผ่าตัด ปัจจุบันมีวิธีการผ่าตัดหลายวิธีซึ่งมีข้อดี ข้อเสีย หรือความเสี่ยงต่าง ๆ กัน เช่น การผ่าตัดโดยใช้คลื่นวิทยุ การผ่าตัดต่อมทอลซิล หรือการผ่าตัดตกแต่งเพดานอ่อน เป็นต้น